Türkiye’de gezilmesi gereken yerler arasında ilk sıralarda gelen Mardin bir kültür beşiğidir. Tarihi eserler bakımından oldukça geniş bir listeye sahip olan şehirde camiler, türbeler, manastırlar, kiliseler ve  daha birçok yapı bulunmaktadır. Mardin’i tamamen gezmek ve şehrin atmosferini yaşamak için üç veya dört günlük bir gezi planlamanız gerekir.

Mardin Kalesi

Mardin’de gezmeniz gereken yerlerden birisi Mardin Kalesi’dir. Ülkemizde en eski kalelerden biri olma özelliği taşımaktadır. Yapılan çalışmalar neticesinde kalenin bin altı yüz yıllık bir geçmişe sahip olduğu düşünülse de tam olarak kimin tarafından yapıldığı konusunda net bir bilgi yoktur. Kale Hamdaniler tarafından tekrar inşa edilmiştir. Hamdanilerin gerçekleştirdiği bu inşa ise onuncu yüzyıla dayanmaktadır. Kale doğal kayaların üzerine yapılan inşa ile oluşmuştur. Diğer taraftan konumu ile muhteşem bir manzaraya sahip olan kaleye ayrıca Kartal Kalesi’de denmektedir. Kale birçok uygarlığa ev sahipliği de yapmıştır. Sümerler, Persler, Roma, Bizans ve Selçuklu’dan sonra Osmanlı hakimiyetine geçmiştir. Mardin’i farklı bir açıdan izlemek isteyenler kaleyi kesinlikle ziyaret etmelidir.

Deyrulzafaran Manastırı

Süryaniler tarafından kurulan Deyrulzafaran Manastırı, günümüzde Süryanilerin değerli kıldığı en eski yapılardan biridir. Günümüzde hala dini bir okul olarak bu manastır kullanılmaktadır. Manastır girişinde bazı heykeller bulunmaktadır. Bu heykeller Süryani patriklerinin heykelleridir. Diğer taraftan manastırda yine Süryani patriklerine ait olan elli iki mezar bulunmaktadır. Bilinene göre bu bölgede safran çiçekleri bulunurmuş ve manastırın inşa çalışmalarında gerçekleştirilen harçlara renk vermesi için bu çiçekler kullanılmıştır. Manastırın adı ise safran çiçeklerinden geldiği bilinmektedir. 

Zinciriye Medresesi

1385 yılında Artuklu Sultanı Melik Necmettin İsa tarafından inşa ettirilen Zinciriye Medresesi, Mardin Kalesi’nin hemen alt bölgesinde bulunmaktadır. Günümüze kadar gelmiş olan bu medrese tarihsel olarak oldukça önemli bir yere sahiptir. İki kattan oluşan medresede cami, avlu ve türbe yer almaktadır. Konumu itibari ile birçok noktadan dilimli kubbeleri görülmekte ve insanların dikkatini çekmektedir. Zamanında rasathane olarak kullanılmış bu medrese Mardin uçak bileti alarak geldiğiniz şehirde kesinlikle gezmeniz gereken yerlerden biridir. Ancak medreseye direk bir toplu taşıma güzergahı bulunmamaktadır. Bu nedenle taksi ile ulaşım veya araç kiralama ile ulaşım gerçekleşebilmektedir.

Kasımiye Medresesi

Kasımiye Medresesi yapımı uzun süren yapılardan biridir. İlk olarak on ikinci yüzyılda Artuklular tarafından inşasına başlanmıştır. Yapımı ise on beşinci yüzyılda bitmiştir. Bu dönemde yapının inşasını bitiren ise Akkoyunlu Sultan Kasım’dır. Oda kapılarında tıp ile ilgili amblemler görülmektedir. Medrese dini eğitim verdiği gibi aynı zamanda tıbbi eğitimlerde vermekteydi. Tarihi bakımdan çok önemli olan medrese mimarisi ve kesme taşları ile çok değerlidir. Mardin’de yapacağınız gezilerde kesinlikle görmeniz gereken yerlerden biridir.

Mardin Ulu Camii

Cami-i Kebir olarak bilinen Mardin Ulu Camii şehrin simgesi haline gelmiştir. Cami aynı zamanda Mardin’in en eski camisi olma özelliği taşımaktadır. Artuklu Devleti zamanında yapılan cami döneme ait en önemli mimari yapı olarak da karşımıza çıkmaktadır. 1176 yıllarına dayanan tarihi ile önem kazanan cami 2.Kutbüddin İlgazi tarafından inşa edilmiştir. Cami ilk zamanlarında iki minareye sahipti. Ancak günümüze kadar sadece 1 minare ayakta durmayı başarabilmiştir. Diğer minarenin yıkılma nedeni ise bilinmemektedir. 2010 yılında gerçekleştirilen restore çalışmaları sonrasında cami günümüzde hala varlığını sürdürmektedir. Süryanilerin söylemlerine göre ise caminin yerinde önceden bir kilisenin bulunduğu ve kilisenin camiye çevrilmesi sonucu oraya çıkmasıdır.

Mardin Müzesi

Mardin Müzesi ilk olarak 1895 yılında Süryani Katolik Patrikhanesi olarak kullanılmıştır. Askeri üs ve karakol olarak kullanılan bu yapı aynı zamanda dini eğitimlerin verildiği ve sağlık hizmetlerinin verildiği bir yerdir. Yapılan bazı restorasyon çalışmaları sonrasında 1995 yılında ise Mardin Müzesi haline getirilmiş ve günümüzde müze görevini görmektedir. Mardin’in kültürel zenginliğinin yansıtıldığı müzede arkeolojik eserlerin bulunduğu gibi etnografik eserlerde sergilenmektedir. Persler, Osmanlı, Bizans, Roma gibi birçok uygarlığa ait eserler müzede sergilenmektedir.